NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
28 - (1678) حدثنا
عثمان بن أبي
شيبة، وإسحاق
بن إبراهيم،
ومحمد ابن
عبدالله بن
نمير. جميعا
عن وكيع، عن
الأعمش. ح
وحدثنا أبو
بكر ابن أبي
شيبة. حدثنا
عبدة بن
سليمان ووكيع
عن الأعمش، عن
أبي وائل، عن
عبدالله. قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم (أول ما
يقضى بين
الناس يوم
القيامة، في
الدماء).
[ش
(أول ما يقضى
بين الناس يوم
القيامة في
الدماء) فيه
تغليظ أمر
الدماء،
وأنها أول ما
يقضى فيه بين
الناس يوم
القيامة. وهذا
لعظم أمرها وكثير
خطرها. وليس
هذا الحديث
مخالفا
للحديث المشهور
في السنن (أول
ما يحاسب به
العبد صلاته)
لأن هذا الحديث
الثاني فيما
بين العبد
وبين الله
تعالى. وأما
حديث الباب
فهو فيما بين
العباد].
{28}
Bize Osman b. Ebi Şeybe
ile ishâk b. İbrahim ve Muhammed b. Abdillâh b. Numeyr toptan Vekî'den, o da A'meş'den
naklen rivayet ettiler. H.
Bize Ebû Biekir b. Ebi
Şeybe de rivayet etti. (Dediki): Bize Abde b. Süleyman ile Vekî\ A'meş'den, o
da Ebû Vâil'den, o da Abdullah'dan naklen rivayet ettiler. Abdullah şöyle
demiş: Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) :
«Kıyamet gününde
insanlar arasında ilk görülecek dâva kanlar hakkında olacaktır.» buyurdular.
(1678) - حدثنا
عبيدالله بن
معاذ. حدثنا
أبي. ح وحدثني يحيى
بن حبيب.
حدثنا خالد
(يعني ابن
الحارث). ح وحدثني
بشر بن خالد.
حدثنا محمد بن
جعفر. ح
وحدثنا ابن
المثنى وابن
بشار قالا:
حدثنا ابن أبي
عدي. كلهم عن
شعبة، عن الأعمش،
عن أبي وائل،
عن عبدالله،
عن النبي صلى الله
عليه وسلم،
بمثله. غير أن
بعضهم قال عن
شعبة (يقضى).
وبعضهم قال
(يحكم بين
الناس).
{…}
Bize Ubeydullah b. Muâz
rivayet etti. (Dediki): Bize babam rivayet etti. H.
Bana Yahya b. Habîb de
rivayet etti. (Dediki): Bize Hâlid (yâni ibnil-Hâris) rivayet etti. H.
Bana Bişr b. Hâlid dahi
rivayet etti. (Dediki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivayet etti. H.
Bize İbnil-Müsennâ ile
İbni Beşşar da rivayet ettiler. (Dediler ki) : Bize İbni Ebî Adiy rivayet etti.
Bu râvilerin hepsi Şu'be'den, o da A'meş*-den, o da Ebû Vail'den, o da
Abdullah'dan, o da Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'den naklen bu hadîsin
mislini rivayet etmişlerdir. Şu kadar var ki, bazıları Şu'be'den naklen «dâva
görülür» demiş; bâzıları da «İnsanlar arasında hükmolunur» demişlerdir.
İzah:
Bu hadîsi Buhâri
«Rikaak- ve «Diyât» bahislerinde; Tirmizi ile îbni Mâce «Diyât» da; Nesâi
«Muharebe» bahsinde muhtelif râviîerden tahrîc etmişlerdir.
Hadîs-i şerif haksız yere
kan dökmenin pek ağır vebali mûcib olduğuna işaret etmektedir. Çünkü kıyamet
gününde işe evvelâ ondan başlanması onun son derece mühim olduğunu gösterir.
Burada şöyle bir suâl
hatıra gelebilir: Sünen kitaplarında Hz. Ebû Hureyre'den rivayet olunan meşhur
bir hadîste Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
«Kıyamet gönünde kulun
ilk hesaba çekileceği ameli namazdır.» buyurmuştur. Bu iki hadîs birbirlerine
muârız olmuyorlar mı?
Cevap: Hayır! İki hadîs
arasında muâraza yoktur. Zîra Ebû Hureyre (Radiyallahu anh) hadîsi kullarla
Allah arasındaki haklara âiddir. Babımız hadîsi ise kulların kendi aralarında,
birbirlerine karşı olart haklara dairdir. Yâni biri bir nevi' hakkın, diğeri
başka nev'in ilk dâvasından bahsediyor demektir.